Gastouderbureau Tante Vroesh start met 

pilotproject 'beter welbevinden van kind'

KAMPEN – Cursussen, opleidingen; Gastouderbureau Tante Vroesh investeert veel in de bij haar organisatie aangesloten gastouders. Noodzakelijk, zo vindt directeur Bianca Diender. Daarom is het bureau nu ook een pilotproject 'Kindportret' begonnen. Hierin worden kinderen geobserveerd in hun gedrag. 'We willen leren van wat wij beter kunnen doen, door  elkaar een spiegel voor te houden en zo de opvang nog beter te maken.' Alles om voor het kind de allerbeste opvang te bieden. Nu nog zijn er vijf gastouders bij betrokken. 'Eind dit jaar willen wij het aan alle 75 gastouders aanbieden om dit project te doorlopen', vertelt Diender.

Als het in de opvoeding even tegenzit, roepen mensen wel eens 'tja, je krijgt nu eenmaal geen diploma voor het ouderschap'. Daarentegen wordt van gastouders wel verwacht dat zij weten wat zij doen. 'En terecht', vindt Bianca Diender. 'Onze gastouders doen er alles aan om 'hun' kinderen een goed 'thuis' te bieden.' Zelf werkt ze daar, als gastouderbureau met maar liefst 75 aangesloten gastouders, graag aan mee. 'Ik vind het belangrijk dat we voorop blijven lopen in ons vakgebied.' Vandaar ook dat Bianca de pilot 'kindportret' is begonnen. 'Dat hoort bij onze professionaliteit als gastouders, vind ik.'

Observeren en leren

Het pilotproject is een idee van hoogleraar Ferre Laevers uit Leuven (B), dat het zogenoemde ZiKo ontwikkelde. 'ZiKo is een instrument om de kwaliteit van de opvang in kaart te brengen', vertelt Bianca. 'Het helpt je te zien wat goed loopt, maar ook waar kansen liggen om de aanpak te verbeteren.' Stapsgewijs ga je daarbij na hoe kinderen het in de opvang vergaat. Of ze zich goed voelen en of ze intens activiteiten beleven. Zo weet je of de huidige aanpak aansluit bij hun behoeftes, dan wel of je je aanpak moet aanpassen om beter aan de behoefte van het kind te kunnen voldoen. De woorden 'welbevinden' en 'betrokkenheid' zijn cruciaal om voor goede opvang te kunnen zorgen. 'We zien in Nederland dit soort onderzoeken al snel als 'kritiek', maar zo moet je dit niet zien. Natuurlijk komen er zaken aan het licht die niet goed gaan of nog niet goed genoeg zijn, maar dat is niet om de desbetreffende opvang af te kraken, maar juist om ervoor te zorgen dat deze  opvang nog beter wordt; nog beter is afgestemd op dat wat het kind nodig heeft. En dat is uiteindelijk goed voor iedereen', stelt Bianca Diender. 

Vijf gastouders

Vooralsnog start Gastouderbureau Tante Vroesh deze pilot met een vijftal gastouders. 'Het project loopt tot aan de zomervakantie. Daarna volgt de evaluatie. Later, rond november, willen we het uitrollen voor de rest.' Volgens Diender wordt het project nu al bijzonder goed ontvangen bij de gastouders en ouders. 'Het geeft aan hoe serieus we met ons vak bezig zijn. Tenslotte is gastouderschap veel meer dan maar een beetje oppassen. Net als de ouders, ben je als gastouder ook een opvoeder. Dat betekent dat je een grote verantwoordelijkheid voor andermans kinderen hebt. Dus wil je hen ook de meest ideale omstandigheden kunnen bieden.'

Meer over het project en de methode (citaten uit het ZiKo document):

Observeren. Kijken welk effect de opvang op een kind heeft en daarna zaken – indien nodig – aanpassen; dat is de kern van ZiKo. 'Ouders hebben terecht heel wat verwachtingen. Ze willen dat hun kind zich op alle vlakken goed ontwikkelt. Het kind moet zich vlot leren bewegen, vlot met anderen kunnen omgaan, zich goed kunnen uitdrukken... Nagaan wat het effect is van jouw opvang voor de ontwikkeling van kinderen is duidelijk geen gemakkelijke opdracht', zo vertelt Ferre in het projectplan. Alles draait daarbij om het welbevinden (hoe de kinderen zich voelen) en betrokkenheid (hoe intens ze spelen en of ze geboeid bezig zijn).

“Kinderen met een hoog welbevinden voelen zich op en top. De hoofdtoon van hun bestaan is genieten. Ze beleven plezier, hebben deugd aan elkaar en aan de dingen. Ze stralen vitaliteit uit en tegelijkertijd ontspanning en innerlijke rust. Ze stellen zich open en ontvankelijk op voor wat op hen afkomt. Ze zijn spontaan en durven zichzelf te zijn. Welbevinden is verbonden met zelfvertrouwen, een goed gevoel van eigenwaarde en weerbaarheid. Het fundament is het in voeling zijn met zichzelf, het contact hebben met de eigen gevoelens en ervaringen, fris en onvervormd.”

Welbevinden is het emotioneel goed voelen, als persoon 'goed in je vel zitten'. Een laag welbevinden wijst erop dat een kind er niet in slaagt aan zijn basisbehoeften te voldoen. Dan hebben we het over eten, drinken, beweging, slaap, maar ook de behoefte aan affectie, warmte, tederheid, behoefte aan veiligheid, duidelijkheid en continuïteit. Maar ook aan een gevoel van veiligheid, behoefte aan erkenning en bevestiging, de behoefte zichzelf als kundig te ervaren (zelf iets te kunnen, succes hebben), en de behoefte aan zingeving en morele waarde (zich een goed mens te voelen en verbonden te voelen met anderen).

“Natuurlijk hoeft niet elke vorm van onbehagen een probleem te zijn. Frustraties zijn immers onvermijdelijk. Maar een voortdurend verlaagd welbevinden veroorzaakt dikwijls psychische problemen. Een kind verliest het contact met zichzelf en met zijn gevoelens. Het kind kan zich overdreven hangerig, angstig, of agressief gedragen of lijkt in zijn ontwikkeling een stap terug te zetten. Omdat vanaf de eerste levensfases de basis van de persoonlijkheid wordt gelegd, kun je niet genoeg aandacht schenken aan signalen van laag welbevinden. Ook bij oudere kinderen wijzen deze signalen erop dat ze in hun sociaal-emotionele ontwikkeling bedreigd zijn.”

Iets doen aan welbevinden is niet gelijk aan kinderen verwennen en hen simpelweg alles te geven wat ze vragen. Kinderen hebben zelf een actieve rol. Volwassenen helpen een kind daarbij; in het verkrijgen van zelfvertrouwen, in het ervaren van succes, in het ontwikkelen van al zijn talenten en ondernemingszin, enzovoort.

Welbevinden geeft energie en zorgt ervoor dat het kind in voeling blijft met zichzelf en zich  innerlijk sterk voelt. Daarom is het noodzakelijk om in welbevinden te investeren; voor het kind nu en voor de volwassene die het later zal zijn.

Een kind dat betrokken is, wordt als het ware 'helemaal opgeslorpt' in zijn activiteit; spelen met blokken, boetseren of puzzelen, luisteren naar een verhaal, met anderen praten... Het is een zeer aparte beleving die je zowel bij baby's als bij volwassenen kan herkennen.

Betrokkenheid is iets heel bijzonders. Iedereen die gewoon naar kinderen kijkt, wordt erdoor verrast, je voelt intuïtief aan dat je het spel niet mag verstoren. Is er betrokkenheid, dan weten we dat kinderen hun mogelijkheden aanspreken en dat ze 'in ontwikkeling' zijn. Ze leren op een dieper niveau, ze worden echt competenter. Ontbreekt betrokkenheid, dan is er een reden tot ongerustheid. De kans is groot dat hun ontwikkeling stilvalt. Daarom moet je er alles aan doen om een omgeving te creëren waarin elk kind zich goed voelt en betrokken is.